Postępowanie cywilne jest to rozpoznawanie i rozstrzyganie spraw w zakresie prawa cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego oraz prawa pracy.
Większość spraw rozpatrywana jest w trybie postępowania procesowego wszczynanego przez osobę dochodzącą swoich praw. W postępowaniu nieprocesowym (niespornym), rozstrzygane są ściśle określone sprawy np. o zasiedzenie, uznanie za zmarłego, o ubezwłasnowolnienie, stwierdzenie praw do spadku, rozgraniczenie nieruchomości, ustanowienie opieki. Postępowanie to – w przeciwieństwie do postępowania spornego, może być wszczęte z urzędu.
Istnienie dwóch trybów postępowania cywilnego uwarunkowane jest swoistym charakterem różnych spraw. Cechą charakterystyczną postępowania procesowego jest przeciwstawność interesów występujących w nim stron wyrażająca się w tym, że jedna z nich występuje o spełnienie określonego świadczenia, a druga kwestionuje jego zasadność. Sprawy, które nie mają takiego charakteru rozstrzyga sąd w postępowaniu nieprocesowym.
Postępowanie procesowe i nieprocesowe są równorzędnymi rodzajami postępowania sądowego. Orzeczenia wydane w jednym i w drugim trybie mają jednakowe znaczenie prawne. Kancelaria adwokacka Warszawa. Stronami występującymi w procesie są: powód i pozwany, a w postępowaniu nieprocesowym uczestnicy. Żądanie strony (powoda) w postępowaniu procesowym nosi nazwę powództwa, a w postępowaniu niespornym wniosku. Postępowanie procesowe kończy ogłoszenie przez sąd wyroku, a w postępowaniu nieprocesowym postanowienia.
Postępowanie procesowe może być rozpatrywane w trybie zwykłym (wydziały sądów do spraw cywilnych) albo w postępowaniu odrębnym (wydziały sądów do spraw gospodarczych, wydziały sądów do spraw rodzinnych, wydziały sądów do spraw pracy i ubezpieczeń społecznych). Charakter postępowania odrębnego posiadają także: postępowanie nakazowe; postępowanie upominawcze; postępowanie zabezpieczające – przeprowadza je sąd, jeżeli:
dochodzenie roszczenia jest wiarygodne, brak zabezpieczenia mógłby pozbawić wierzyciela możliwości zaspokojenia jego roszczenia. Formą zabezpieczenia może być np. zajęcie wynagrodzenia lub rzeczy.
Postępowanie egzekucyjne – zostaje ono uruchamiane w przypadkach, gdy dla doprowadzenia do stanu rzeczy zgodnego z orzeczeniem sądowym konieczne jest zastosowanie przymusu stosowanego przez komornika w postępowaniu egzekucyjnym. Podstawowym źródłem prawnym regulującym postępowanie cywilne przed sądem jest Kodeks postępowania cywilnego – ustawa z dnia 11 listopada 1964 r. z późniejszymi zmianami.